الاسیر فی الاسلام (کتاب)كتاب « الأسير في الإسلام» تأليف آیت الله علی احمدی میانجی است كه فروع فقهى و حقوق انسانى مربوط به اسرای جنگی كفار و تجاوزگران را مورد بحث و بررسى قرار داده است. ۱ - درباره مؤلفمرحوم آیت‌الله میرزا علی احمدی میانجی از عالمان معاصر و استادان حوزه علمیه قم بود که در علوم مختلفی از جمله تفسیر و فقه و تاریخ و حدیث مهارت داشت و آثار متعددی از خود بر جای گذاشت. وی به سال ۱۳۰۵ ش در روستای پورسخلو از توابع شهرستان میانه دیده به جهان گشود. به سال ۱۳۱۸ ش و در سن ۱۲ سالگی پدرش او را به میانه آورد و تحت تعلیم و تربیت آیت‌الله میرزا ابومحمد حجتی قرار داد. آیت‌الله میانجی نخست آموختن نحو را به تنهایی پیش استاد خویش آغاز کرد. او علاوه بر کتب علم نحو ، کتاب حاشیه در منطق ، معالم در اصول ، مطول در معانی و بیان و بخش‌های عمده شرح لمعه و قوانین الاصول را از محضر استاد خود فرا گرفت. وی همچنین از محضر آیت‌الله شیخ لطفعلی زنوزی و حاج میرزا مهدی جدیدی در میانه بهره برد. پس از آن عازم تبریز شد و از محضر آیت‌الله سید محمدحسین طباطبایی و نیز آیت‌الله میرزا رضی زنوزی بهره مند شد و پس از آن راهی حوزه علمیه قم گشت. در قم از محضر آیاتی چون بروجردی ، گلپایگانی ، محقق داماد و علامه طباطبایی بهره می‌جست. او در کنار تحصیل، با همکاری و همفکری تنی چند از دوستان خود از جمله مرحوم آیت‌الله سید مهدی روحانی اقدام به برگزاری بحث تفسیر هفتگی کردند . ۲ - انگيزه تأليف از آن‌جايى كه احکام مربوط به اسراى جنگى به صورت مدون و جداگانه در كتب فقهى نيامده، نگارنده سعى كرده است مهم‌ترين مشكلاتى كه در باره حقوق اسرا وجود دارد و ضوابط فقهى و حقوقى حاكم بر آن را بررسى نمايد. ۳ - ساختار نويسنده نخست مقدمه‌اى در باره تاريخ اسارت در جنگ‌هاى صدر اسلام و قبل از آن و در جنگ‌های صلیبی ارائه كرده و سيره پیامبر صلی الله علیه و آله و امام علی علیه السلام را در اين زمينه بررسى نموده است. سپس در دو فصل به انواع اسيران اعم از کفار و بغات اشاره كرده و از منظرى روايى و قرآنى به احكام و حقوق اسرا پرداخته است. ۴ - گزارش محتوا در ابتداى كتاب به بحث در باره مفهوم جهاد و آداب و احكام قتال در اسلام پرداخته شده و برخى از وصاياى على عليه السلام در اين باره و توجه دين اسلام به حقوق انسان منعكس گرديده است. [۱]
الأسير في الإسلام، آيت الله على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۵ .
سپس تاريخچه‌اى مختصر از نوع برخورد با اسراى جنگى در تاريخ جنگ‌هاى صليبى، جنگ‌هاى صدر اسلام، جنگ جهانى اول و دوم، جنگ مغول، جنگ كره و آمريكا، جنگ اعراب و اسرائيل و جنگ ایران و عراق ارائه شده است. [۲]
الأسير في الإسلام، آيت الله على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۴۰.
مؤلف در ادامه از منظرى قرآنى و روايى به بررسى نصوص وارده در اين باب پرداخته است. در همين راستا با اشاره به نوع برخورد امام على عليه السلام با اسيران جنگى در جنگ صفین به ديدگاه دين اسلام در مورد عدم كشتن كودكان، زنان و افراد پير در جنگ‌ها پرداخته و روايات در اين باره را تحليل نموده است. [۳]
الأسير في الإسلام، آيت الله على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۱۶.
پس از آن به انواع اسیر گرفتن از كفار اشاره كرده و احكام اسراى از كفار و بغات و شروط جواز و يا عدم جواز قتل آنان را از منظرى روايى بررسى مى‌نمايد. [۴]
الأسير في الإسلام، آيت الله على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۱۹.
در قسمت پايانى كتاب حقوق انواع اسيران جنگى از قبيل مداواى اسيران مجروح، رفتار كريمانه با آنها، عدم جواز كشتن اسيران مگر به فرمان امام معصوم، موارد جواز قتل اسيران جنگى مانند زمانى كه اسير در حال جان دادن است، غذا دادن و پوشاندن اسيران جنگى، حبس كردن آنان، برخورد با اسير جنگى كافرى كه مسلمان شده، حرمت مثله كردن اسير جنگى( بريدن اجزاى بدن او) و سوزاندن آنان و عدم جواز به قتل رساندن اسيران جنگى پس از اتمام جنگ به صورتى مستدل و با استفاده از روايات و سيره اهل بیت علیهم السلام بيان شده است. [۵]
الأسير في الإسلام، آيت الله على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۲۱۰.
در پايان كتاب فهرست‌هاى مبسوطى از آيات، روايات، ادعيه، اعلام، اماكن، مصادر و منابع مورد استفاده مؤلف و محتويات كتاب درج شده است.۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی |